Niedawno był u mnie Klient. Rozmawialiśmy o tym, jak najlepiej rozwiązać problemy własnościowe w pewnej kamienicy. Z kolejnymi pytaniami Pan zwracał się telefonicznie, gdyż mieszka za granicą. Podczas ostatniej rozmowy Pan zaczął się interesować także tym, kto może być uprawniony do dziedziczenia po nim.
Klientowi zależało na tym, aby moja odpowiedź uwzględniała różne możliwe konfiguracje, zależnie od możliwej zmiany sytuacji rodzinnej. W każdym wypadku chodziło o wariant, w którym zmarły nie ma zstępnych, czyli dzieci ani wnuków.
Dlaczego warto przeczytać ten artykuł, chociaż jest mnóstwo treści na ten temat.
W rozmowie telefonicznej trudno było wyjaśnić wszystko bez jednoczesnego rozrysowania tego na kartce. Obiecałam więc temat tak rozpracować, aby można było tę wiedzę przekazać na odległość, bez kartki i długopisu.
Uważam bowiem, że cytowanie Klientom przepisów kodeksu cywilnego nie ma sensu. Przepisy te trzeba zrozumieć, a nie tylko do nich dotrzeć. W zrozumieniu sensu tych regulacji wizualizacja jest wręcz konieczna, o czym już nie raz przekonałam się w praktyce.
Ostatecznie narzędzia analogowe zastąpiłam więc prostą grafiką (poniżej), do której będę się odwoływać w dalszej części tekstu. Sam post zaś będzie miał tym razem formę nimi kazusów – krótkich pytań z odpowiedziami. Będą ułożone w taki sposób, aby tworzyć spójną całość. Myślę, że w ten sposób przedstawię schemat dziedziczenia, który będzie przydatny także Tobie, dlatego nie chowam go do przysłowiowej szuflady. 🙂
Kto dziedziczy po spadkobiercy S?
W sytuacji przedstawionej na powyższym rysunku, po zmarłym S dziedziczą:
- małżonek M (udział: 1/2 całości spadku),
- matka D (udział: 1/4 całości spadku),
- ojciec E (udział: 1/4 całości spadku).
Jedno z rodziców (E) nie dożyło otwarcia spadku po S. Kto dziedziczy po S?
Ojciec E zmarł wcześniej niż nasz przykładowy spadkodawca S. W takim wariancie po S dziedziczą:
- małżonek M (udział: 1/2 całości spadku),
- matka D (udział: 1/4 całości spadku),
- rodzeństwo F (udział: 1/8 całości spadku)
- rodzeństwo G (udział: 1/8 całości spadku).
Rodzeństwo F i G dziedziczy w częściach równych (tu: po połowie) po spadkodawcy S udział, który przysługiwałby ojcu E (1/4 całości spadku), gdyby ojciec E dożył otwarcia spadku po S.
Jeżeli rodzeństwo F lub G nie dożyje otwarcia spadku po S, ich udziały przypadną ich zstępnym (dzieciom i wnukom) w częściach równych.
Jeżeli S nie ma rodzeństwa ani zstępnych rodzeństwa (dzieci, wnuków, prawnuków, itd. rodzeństwa) w chwili śmierci, to dziedziczą po nim:
- małżonek M (udział: 1/2 całości spadku),
- matka D (udział: 1/2 całości spadku).
W chwili śmierci S nie ma rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa. Kto po nim dziedziczy?
W takiej sytuacji cały spadek po S dziedziczy jego małżonek.
Małżonek M nie dożył otwarcia spadku po S. Kto dziedziczy po S?
Jeżeli spadkodawca w chwili śmierci nie ma zstępnych ani małżonka, cały spadek przypada rodzicom w częściach równych, czyli:
- matka D (udział: 1/2 całości spadku),
- ojciec E (udział 1/2 całości spadku).
Jeżeli oprócz małżonka otwarcia spadku po S nie dożyło także jedno z rodziców, np. matka D, to jej udział wynoszący 1/2 przypada rodzeństwu S w częściach równych:
- ojciec E (udział 1/2 całości spadku),
- rodzeństwo F (udział 1/4 całości spadku),
- rodzeństwo G (udział 1/4 całości spadku).
Jeżeli rodzeństwo nie dożyło otwarcia spadku po S, udział tego rodzeństwa przypada jego zstępnym.
W chwili śmierci S nie ma: małżonka, rodziców, rodzeństwa, zstępnych rodzeństwa. Kto dziedziczy po S?
W takim wariancie po S cały spadek dziedziczą dziadkowie w częściach równych. Przy założeniu, że wszyscy dziadkowie S żyją w chwili otwarcia spadku po S, po S dziedziczą:
- dziadek A (udział: 1/4 całości spadku),
- babcia B (udział: 1/4 całości spadku),
- dziadek X (udział: 1/4 całości spadku),
- babcia Y (udział: 1/4 całości spadku).
Jeżeli któreś z dziadków nie dożyło otwarcia spadku po S, jego udział przypada jego zstępnym (dzieciom, wnukom, prawnukom, itd.). Jest to więc ten etap, na którym dochodzi do dziedziczenia po S przez rodzeństwo matki, czyli C lub rodzeństwo ojca, czyli Z oraz ich zstępnych.
Dalej tego wątku dziedziczenia nie rozbudowuję, ponieważ ustawodawca przygotowuje zmiany kodeksu cywilnego „skracające” ten łańcuszek dziedziczenia, gdy w rachubę wchodzi ta grupa dziedziczenia, którą są dziadkowie spadkodawcy S.
Do tego momentu jednak planowane jest utrzymanie dotychczasowego stanu prawnego, zatem rozpiska ta pozostanie aktualna.
Co jeszcze może okazać się dla Ciebie ważne?
Kończąc już ten wpis pragnę jeszcze zwrócić Twoją uwagę na kilka kwestii szczególnych:
- po spadkodawcy nie dziedziczy z ustawy małżonek, z którym S był w separacji w chwili śmierci,
- przysposobienie wpływa istotnie na „porządek” dziedziczenia ustawowego (przysposobiony nie dziedziczy po swoich wstępnych naturalnych i ich krewnych, a oni nie dziedziczą po przysposobionym; przysposobiony dziedziczy po przysposabiającym i jego krewnych, a przysposabiający i jego krewni dziedziczą po przysposobionym),
- jeżeli spadkodawca nie pozostawił krewnych uprawnionych do dziedziczenia z ustawy, ani testamentu, spadek po nim przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania S; a gdy nie da się tego ustalić, bądź S mieszkał za granicą – spadek przypada Skarbowi Państwa.
Podsumowanie
Mam nadzieję, że ta publikacja znacznie ułatwi Ci rozwiązanie Twojego problemu z ustaleniem kręgu osób uprawnionych do dziedziczenia w sytuacji, gdy nie masz dzieci ani wnuków, które byłyby Twoimi „oczywistymi” spadkobiercami.
Może w takiej sytuacji zdecydujesz się na sporządzenie testamentu, aby zapobiec nadmiernemu rozdrobnieniu majątku, który z trudem sobie wypracowałeś?
O tym, jak prawidłowo sporządzić testament przeczytasz niebawem w kolejnym poście.
Napracowałam się, aby przygotować dla Ciebie ten artykuł 🙂 Jeżeli Ci się podobał, zostaw proszę komentarz. Będzie mi bardzo miło 🙂
Na blogu jest wiele wartościowych artykułów, w których dzielę się z Tobą swoją wiedzą i doświadczeniem, bezpłatnie.
Jeżeli potrzebujesz indywidualnej pomocy prawnej (konsultacji lub poprowadzenia sprawy sądowej), skontaktuj się ze mną: tel.: 509-365-338, e-mail: k.zdun@wp.pl.
Comments